حبوبات جزء اصلي رژيم غذايي بسياري از مردم فقير جهان را تشكيل مي دهد چرا كه مقادير قابل توجه به پروتئين مرغوب موجود در دانه اين محصولات در تركيب با غلات مي تواند يك تركيب زيستي ارزشمند غذايي را فراهم كند.

رشد جمعيت و توسعه اقتصادي و اجتماعي كشور در دو دهه اخير باعث شده است تا مصرف مواد پروتئيني به ويژه گوشت قرمز افزايش چشمگيري يابد. بر اين اساس افزايش توليد مواد پروتئيني به ويژه پروتئين هاي گياهي كه منابع ارزشمندتري در تغذيه هستند، اجتناب ناپذير است و لذا افزايش توليد حبوبات به عنوان مكمل منابع پروتئيني در برنامه هاي توسعه اقتصادي كشور نيز مورد توجه قرار گرفته است.

اين كتاب در دوازده فصل تنظيم شده است. در فصل اول وضعيت توليد حبوبات در دنيا و كشور و همچنين نقش حبوبات در نظام هاي زراعي مورد بررسي قرار گرفته است.

در فصل دوم علاوه بر تاريخچه اجمالي حبوبات، منشاء و گياهشناسي هر كدام از حبوبات مهم در كشور شرح داده شده و در فصل سوم به ژنتيك و اقدامات اصلاحي آن پرداخته شده است. با توجه به اهميت تنش هاي محيطي، فصل چهارم به اين موضوع اختصاص يافته و در اين فصل اكوفيزيولوژي حبوبات همراه با ساير محدود كننده هاي عملكرد، بررسي شده است. زراعت و نظام هاي زراعي، نيازهاي غذايي و تثبيت زيستي نيتروژن، موضوع فصل هاي بعدي كتاب است. عوامل خسارت را به محصولات حبوبات، شامل علف هاي هرز، آفات و بيماريها با توجه به اهميت آنها هر كدام در فصل جداگانه اي مورد بحث قرار گرفته اند. مبحث توليد؛ اقتصاد وبازاريابي، فصل يازده را به خود اختصاص داده است. با توجه به اهميت مصرف بيشتر حبوبات در سبد غذايي مردم به منظور رسيدن به سبد مطلوب تغذيه اي، امنيت غذايي و تأمين سلامتي جامعه، آخرين فصل كتاب به جنبه هاي تغذيه و فرآوري اين محصولات اختصاص يافته است.

در تدوين مطالب اين كتاب سعي شده است تا علاوه بر استفاده از يافته هاي محققان در ساير كشورها، از نتايج حاصل از تحقيقات پژوهشگران كشور نيز استفاده شود.

كتاب حاضر جهت استفاده دانشجويان رشته زراعت و اصلاح نباتات و ساير رشته هاي كشاورزي و همچنين محققان و كارشناسان فعال در زمينه حبوبات مفيد مي باشد.

كتاب «حبوبات» در ۵۲۴ صفحه و به قيمت ۵۲ هزار ريال به چاپ رسيده است.

عنوان                                                                                                               صفحه

پيشگفتار............................................................................................................ ۲۱

۱- وضعيت و نقش حبوبات در كشاورزي................................................................ ۲۳

مقدمه................................................................................................................. ۲۳

روند فعلي سطح زير كشت، توليد و عملكرد حبوبات...................................................... ۲۴

تجارت حبوبات....................................................................................................... ۲۹

برخي از عوامل مربوط به پايين بودن عملكرد حبوبات در كشور........................................ ۳۰

اهميت حبوبات...................................................................................................... ۳۱

نظام هاي زراعي مبتني بر حبوبات........................................................................... ۳۳

اثرات حبوبات بر خصوصيات خاك................................................................................ ۳۶

تأثير حبوبات بر چرخه بيماري ها و آفات...................................................................... ۴۰

تأثير بقاياي حبوبات بر محصولات بعدي....................................................................... ۴۱

چگونگي بهبود نقش حبوبات در كشاورزي.................................................................. ۴۴

راهبردهاي آتي كشت حبوبات.................................................................................. ۴۶

حوزه هاي در خور توجه در حبوبات............................................................................. ۵۰

۲- تاريخچه منشأ و گياه شناسي......................................................................... ۵۷

مقدمه................................................................................................................. ۵۷

تاريخچه و اهلي شدن............................................................................................ ۵۸

منشأ و پراكنش..................................................................................................... ۵۹

گياه شناسي........................................................................................................ ۶۰

نخود(Cicer arietinuml.) و....................................................................................... ۶۴

عدس (Lens culinaris) و......................................................................................... ۶۸

لوبيا (Phaseolus vulgaris) و.................................................................................... ۷۱

لوبيا چشم بلبلي (Vigna unguiculata) و................................................................... ۷۳

باقلا (Vicia fabal.) و............................................................................................... ۷۶

ماش (WILEZEK) (Vigna radiata) و.......................................................................... ۷۸

نخود فرنگي (PisumsativumL) و............................................................................... ۷۹

خلر (Lathyrus sativus L.) و..................................................................................... ۸۳

دال عدس (Cjamus cajan (L) Millsp) و...................................................................... ۸۴

ژنتيك و اصلاح حبوبات.......................................................................................... ۸۷

اهداف اصلاحي حبوبات........................................................................................... ۸۷

برنامه هاي اصلاحي حبوبات.................................................................................... ۸۸

پيشرفت هاي اصلاحي حبوبات................................................................................. ۹۴

جمع آوري ژرم پلاسم حبوبات، ارزيابي تنوع و حفاظت از آن ........................................... ۹۶

زمينه هاي اصلاحي قابل توجه در حبوبات................................................................... ۱۰۰

نخود (Cicer arietimum L.) و.................................................................................... ۱۰۱

عدس ( Medik Lens culinaris) و............................................................................... ۱۱۶

لوبيا (Phaseolus vulgaris) و.................................................................................... ۱۲۱

لوبيا چشم بلبلي (Vigna unguiculata) و................................................................... ۱۲۸

باقلا (Vicia fabal.) و............................................................................................... ۱۳۰

نخود فرنگي (Pisumsativum) و................................................................................. ۱۳۴

ماش (WILEZEK) (L  Vigna radiata) و....................................................................... ۱۳۷

خلر (Lathyrus sativus L.) و..................................................................................... ۱۴۰

دال عدس (Cjamus cajan (L) Millsp) و...................................................................... ۱۴۲

۴- اكوفيزيولوژي و محدود كننده هاي عملكرد حبوبات............................................ ۱۴۹

مقدمه................................................................................................................. ۱۴۹

فيزيولوژي رشد و نمو.............................................................................................. ۱۵۰

سازگاري هاي اكولوژيك و توليد حبوبات...................................................................... ۱۵۵

فنولوژي و مراحل بحراني رشد ونمو حبوبات................................................................. ۱۵۶

كاشت پاييزه – زمستانه حبوبات و محدوديت هاي آن.................................................... ۱۸۸

محدوديت هاي فيزيولوژيكي..................................................................................... ۱۹۴

۵- زراعت و نظام هاي زراعي حبوبات................................................................... ۲۰۱

مقدمه................................................................................................................. ۲۰۱

آماده سازي بستر بذر............................................................................................. ۲۰۲

تاريخ كاشت.......................................................................................................... ۲۰۴

روش كاشت.......................................................................................................... ۲۰۸

عمق كاشت......................................................................................................... ۲۰۹

جمعيت گياهي و الگوي كاشت................................................................................. ۲۱۰

تيماردادن بذر........................................................................................................ ۲۱۱

نظام هاي زراعي................................................................................................... ۲۱۲

تناوب................................................................................................................... ۲۱۹

زراعت و توليد حبوبات مهم...................................................................................... ۲۲۵

نخود (Cicer arietimum L.) و.................................................................................... ۲۲۵

عدس ( L Lens culinaris) و...................................................................................... ۲۳۲

لوبيا (L Phaseolus vulgaris) و.................................................................................. ۲۳۸

ماش سبز (L  Vigna radiata) و................................................................................ ۲۴۳

باقلا (Vicia fabal.) و............................................................................................... ۲۴۵

نخود فرنگي (Pisum sativum) و................................................................................ ۲۴۶

۶- نيازهاي غذايي و مصرف كود در حبوبات........................................................... ۲۴۹

مقدمه................................................................................................................. ۲۴۹

عناصر پر مصرف..................................................................................................... ۲۵۰

عناصر ريز مغذي..................................................................................................... ۲۵۸

راهبردهايي براي استفاده مطلوب از عناصر غذايي....................................................... ۲۶۲

۷- تثبيت زيستي نيتروژن..................................................................................... ۲۶۷

مقدمه................................................................................................................. ۲۶۷

سير تحولات در طبقه بندي ريزوبيوم........................................................................... ۲۶۹

ميزان تثبيت زيستي نيتروژن.................................................................................... ۲۷۴

عناصر غذايي........................................................................................................ ۲۷۷

تلقيح ريزوبيوم....................................................................................................... ۲۸۱

راههاي افزايش تثبيت زيستي نيتروژن در حبوبات......................................................... ۲۸۷

۸- علف هاي هرز و روش هاي كنترل آنها............................................................. ۲۹۱

مقدمه ................................................................................................................ ۲۹۱

علف هاي هرز عمده حبوبات.................................................................................... ۲۹۲

روش هاي كنترل علف هاي هرز در حبوبات.................................................................. ۲۹۶

علفكش هاي ثبت شده براي حبوبات در ايران.............................................................. ۳۱۶

۹- آفات حبوبات................................................................................................... ۳۲۲

مقدمه................................................................................................................. ۳۲۲

حشرات زيان آور اندام هاي زايشي............................................................................ ۳۲۳

آفات برگ، ساقه و ريشه.......................................................................................... ۳۴۱

آفات مكنده........................................................................................................... ۳۶۳

آفات انباري........................................................................................................... ۳۷۵

ساير آفات............................................................................................................. ۳۸۰

چشم اندازهاي پژوهشي مديريت آفات در حبوبات........................................................ ۳۸۵

۱۰- بيماريهاي حبوبات.......................................................................................... ۳۸۷

مقدمه................................................................................................................. ۳۸۷

بيماري هاي نخود.................................................................................................. ۳۸۸

بيماري هاي عدس................................................................................................. ۴۰۴

بيماريهاي لوبيا...................................................................................................... ۴۰۷

بيماريهاي ماش..................................................................................................... ۴۲۲

بيماريهاي باقلا...................................................................................................... ۴۳۰

۱۱- توليد، اقتصاد و بازاريابي................................................................................ ۴۳۳

مقدمه................................................................................................................. ۴۳۳

جايگاه حبوبات در برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور..................... ۴۳۴

سطح زير كشت و توليد حبوبات در ايران..................................................................... ۴۳۵

توليد جهاني حبوبات.............................................................................................. ۴۳۸

حبوبات زيستي در ايران.......................................................................................... ۴۴۲

بورس كالاهاي كشاورزي......................................................................................... ۴۴۳

استاندارد حبوبات و استاندارد در بورس...................................................................... ۴۴۵

تجارت حبوبات....................................................................................................... ۴۴۶

۱۲- تغذيه و فرآوري حبوبات................................................................................. ۴۷۸

مقدمه................................................................................................................. ۴۷۸

ارزش تغذيه اي...................................................................................................... ۴۷۹

انواع تركيبات ضد تغذيه اي حبوبات و سازگار اثر آنها بر بدن............................................. ۴۸۱

تأثير فرايندهاي غذايي بر حذف عوامل ضد تغذيه اي...................................................... ۴۸۹

كاربرد دانه هاي حبوبات........................................................................................... ۴۹۲

منابع................................................................................................................... ۴۹۷